Họa sĩ Ukraine –Đài Loan muôn màu

Ivan Yehorov kết duyên tại xứ Đài

Bài‧Cathy Teng　Ảnh‧Chuang Kung-ju　Biên dịch‧Lệ Phương

Tháng 12 2019

中文 EN 日本語 IN ไทย

牽引藝術家伊凡‧葉何羅夫從逾8,000公里外的烏克蘭來到台灣的，是他與台灣女子林秀娟的姻緣。自此，這位棕髮碧眼、輪廓深邃的斯拉夫友人，將紅磚老屋、寺廟、香蕉、稻穗等，這些極富台灣意象的元素收入他的畫布，為台灣的鄉村風光留下一張張印刻在腦海中、久久不忘的紀錄。

Mối nhân duyên giữa họa sĩ Ivan Yehorov với cô gái Đài Loan Lin Xiu Juan (Lâm Tú Quyên) đã đưa ông đến Đài Loan, nơi cách xa Ukraine hơn 8000 cây số. Kể từ đó, người bạn Slav tóc nâu mắt xanh, khuôn mặt rõ nét người châu Âu này đã đưa các yếu tố mang đậm hình ảnh Đài Loan như là ngôi nhà gạch đỏ, chùa chiền, chuối già (chuối tiêu), bông lúa, v.v... vào tác phẩm tranh của mình, để cho từng bức ảnh phong cảnh nông thôn của Đài Loan được khắc sâu trong trí nhớ, không bao giờ quên.

Nhà của Ivan Yehorov và Lin Xiu Juan nằm ở phố nghệ thuật Donghai thuộc khu vực Longjing, thành phố Đài Trung, kết cấu nhà ở của họ không khác gì với nhà của người khác, sự khác biệt duy nhất là cánh cửa gỗ được dùng bút màu tô vẽ hoa hồng và lá xanh, từng bức tranh phong cảnh được treo trên tường không đồng đều nhưng trông rất thú vị, nhìn không gian này là có thể biết được chủ nhân rất đam mê nghệ thuật.

Hội họa là chí hướng và sự nghiệp

Ivan Yehorov sinh năm 1968, quê ở Yampol, Vinnitsa, miền tây Ukraine, đối diện với sông Nistru và nước cộng hòa Moldova. Vinnitsa là khu vực phát triển nông nghiệp quan trọng của Ukraine, Ivan lớn lên ở vùng nông thôn cho nên thường xuyên tiếp xúc với thiên nhiên, điều này đã khiến cho ông có cảm giác nhạy bén đối với thiên nhiên và luôn yêu quý thiên nhiên.

Từ nhỏ tài năng hội họa của Ivan đã được bộc lộ, năm 16 tuổi, ông đã thiết kế cửa sổ trưng bày cho Trung tâm thương mại. Sau đó, ông vừa làm nhà môi giới nghệ thuật, vừa làm họa sĩ. Do tính chất công việc, ông đi khắp nước Nga, điều này cũng đã trở thành yếu tố sáng tạo của một họa sĩ.

Trong những năm 1980, Liên Xô vẫn chưa thịnh hành đồ họa bằng máy tính và in ra những bức ảnh lớn, hầu hết các thiết kế thương mại, bảng hiệu quảng cáo vẫn dựa vào bản vẽ thủ công, đúng vào thời điểm này, Ivan đã rèn luyện cho mình có một kỹ xảo và nền tảng vững chắc.

“Mối tình nồng thắm” phiên bản khác lạ

Ivan và Lin Xiu Juan quen biết nhau trong thời kỳ cuối của Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết

Năm 1990, Lin Xiu Juan cùng với bạn bè người Đan Mạch đi du lịch vòng quanh thế giới. Bà hồi tưởng lại, vào thời điểm đó, Liên Xô không tiếp xúc nhiều với bên ngoài cho nên đều dùng tiếng Nga, hầu như không có ai biết tiếng Anh, cho dù bà tốt nghiệp khoa ngoại ngữ, kinh nghiệm du lịch tự túc vô cùng phong phú nhưng cũng vô dụng. Trong lúc không biết đi đâu về đâu, Lin Xiu Juan gặp được Ivan, lúc đó ông đang làm việc ở Moscow, Ivan tự nguyện làm hướng dẫn viên du lịch. Vì hỏi đường đã khiến cho hai người quen nhau, sau đó tiến tới viết thư cho nhau.

Tình cảm của hai người tiến triển ổn định, nhưng tình hình bên ngoài đã có những thay đổi lớn. Năm 1991, Liên Xô – nước cộng sản lớn nhất bị sụp đổ, cũng trong năm đó, Ukraine - quê hương của Ivan, tuyên bố độc lập. Suốt chặng đường mà hai người đã đi qua, điểm du lịch, điểm dừng chân, đơn vị từng đóng dấu trên hộ chiếu của họ, có một số đã thay đổi, không còn như xưa nhưng hai người vẫn tiếp tục sát cánh bên nhau, từ Moscow đến Đài Loan. Họ dừng chân tại khu vực Qingshui (Thanh Thủy), Đài Trung, lập gia đình, sau đó sinh con, chăm lo, bảo vệ gia đình. Lắng nghe câu chuyện của họ, khiến người ta liên tưởng đến bộ phim “Mối tình nồng thắm” phiên bản khác lạ.

Nơi lôi cuốn sự chú ý của họa sĩ : Qingshui

Năm 1996, Ivan và Lin Xiu Juan kết hôn và định cư tại Đài Loan, Ivan theo vợ di chuyển đến khu vực Qingshui, Đài Trung, cũng chính vì vậy mà thị trấn nhỏ Qingshui đã thường xuyên trở thành chủ đề trong tác phẩm của ông.

Ông vẽ lại vùng đất ngập nước Cao Mỹ hồi nơi này chưa nổi tiếng, lúc đó chưa có đường ván gỗ, chưa có quạt điện gió, chỉ có ngọn hải đăng hình bát giác, đền bà Thiên Hậu bảo vệ ngư dân, lính gác và con cò trắng, chim di trú đang tìm thức ăn bên bờ biển, một hình ảnh nhàn nhã yên tĩnh khiến cho con người khao khát. Hơn 20 năm qua, ông đã vẽ hơn 40 bức tranh về vùng đất ngập nước Cao Mỹ, quanh năm 4 mùa, rạng sáng cho đến hoàng hôn đều có ánh mắt tình cảm của ông dành cho vùng đất ngập nước Cao Mỹ.

“Bạn có biết vùng đất ngập nước Cao Mỹ ở góc độ nào là đẹp nhất không?” Lin Xiu Juan hỏi. “Đó là khoảnh khắc ngoảnh nhìn lại quê hương khi đi trên vùng đất ngập nước”. Khoảnh khắc ngoảnh đầu nhìn lại của Ivan là góc độ rất ít người để ý nhưng lại mang đậm phong cách độc đáo của Đài Loan.

Thoạt nhìn tác phẩm của Ivan, rất ít người biết được đây là Đài Loan dưới nét vẽ của người nước ngoài. Lin Xiu Juan quan sát: “Tôi thấy Ivan có một điểm rất hay, đó là anh ấy không áp đặt ý tưởng của mình lên mọi thứ mà là phối hợp với Đài Loan”.

Có lẽ là do cố gắng hòa nhập vào cuộc sống địa phương cho nên mới có thể phát hiện bông hoa mướp màu vàng tươi kết hợp với ngôi nhà cũ gạch đỏ, quả thật là một sự kết hợp hoàn hảo. Còn nữa, trái dưa hấu to tròn nằm trên cát, mang lại cho con người cảm giác hạnh phúc. Hoa cải dầu màu vàng rực rỡ hình như đang dùng hết sức sống để nở hoa, giống như mang sứ mệnh bảo vệ hoa trong bùn đất mùa Xuân. Những cảnh sắc đậm “hương vị Đài Loan” này lại là do một họa sĩ đến từ Ukraine ghi lại hình ảnh nông thôn mộc mạc nhưng đang dần dần biến mất ở Đài Loan.

Phong cách vẽ của Ivan giống như họa sĩ trường phái ấn tượng, vẽ tranh ngoài trời, đối tượng là những sự vật bình thường trong cuộc sống, ghi lại những thay đổi của ánh sáng và bóng tối trong những thời điểm khác nhau vào trong bức tranh. Phong cách hội họa của ông là từ trường phái siêu thực ở thời niên thiếu, tiếp đó chuyển sang trường phái ấn tượng và sau đó là phong cách thuần khiết thực tế (Nature Minder). Sáng tác của ông không bao giờ đi theo thị hiếu, ông thường núp ở một góc vắng vẻ, lặng lẽ vẽ nên hình ảnh đẹp của Đài Loan trong lòng ông. Cảnh vật dưới cây cọ của ông là những gì ông đã nhìn thấy và gặp gỡ trong cuộc sống, là những nơi ông đã từng đi qua, là chân trời góc biển mà ông muốn gửi gắm tâm sự, hơi thở của hoang dã độc đáo của Đài Loan cũng thu hút sự sưu tầm của bạn bè đến từ Thụy Sĩ, Mỹ, Hà Lan, Nhật Bản, v.v...

Vẽ tranh cũng có thể xoa dịu nỗi nhớ nhà của ông, “để bản thân hòa nhập với môi trường này, yêu thích quang cảnh thiên nhiên ở đây thì sẽ không cảm thấy nhớ nhà da diết như thế nữa”, Ivan nói.

Chúc cho “Tự do”

Năm xưa, khi đi du lịch ở Liên Xô, Lin Xiu Juan thường bị tưởng nhầm là người Kazakh. Cha nuôi Homestay ở Đức của cô thường hiểu lầm đảo Hải Nam là Đài Loan. Ngày nay, ở nơi xa xôi kia, sự hiểu biết về Đài Loan cũng chỉ đôi chút. Ivan và Lin Xiu Juan nỗ lực trở thành chiếc cầu nối giữa hai nơi, giới thiệu Đài Loan cho càng thêm nhiều người biết đến. Câu chuyện tại Đài Loan của Ivan từng được đăng trên báo chí của Ukraine, cũng có đài truyền hình ghi lại của chuyện của ông. Tại Đài Loan, ông đã tổ chức rất nhiều lần triển lãm tranh với chủ đề Ukraine, ví dụ như triển lãm cá nhân "Golden Ukraine" được tổ chức năm 1998 tại trung tâm Văn hóa Cao Hùng, triển lãm "Ukraine của tôi" tổ chức năm 2003 tại Trung tâm Văn hóa Chương Hóa, triển lãm "Gửi gắm trái tim cho Ukraine" tổ chức năm 2012 tại Bảo tàng Mỹ thuật thành phố Tân Trúc. Người Đài Loan cũng thông qua con mắt của họa sỹ Ukraine để nhìn lại quê hương mình. Triển lãm cá nhân "Qingshui trong con mắt họa sỹ Ukraine" tổ chức năm 2000 tại Trung tâm Nghệ thuật cảng Đài Trung, triển lãm "Vẻ đẹp tâm hồn Đài Loan" tổ chức năm 2018 tại Trung tâm Văn hóa Đài Nam đã khiến người dân hai nước tìm hiểu sâu sắc về nhau hơn thông qua các tác phẩm tranh.

Hôm phỏng vấn vừa đúng ngày sinh nhật của Ivan, Ivan đãi chúng tôi một bữa cơm đơn giản, gạo mầm là món ăn chính, kèm theo salad, tôm và canh gà, ăn rất đơn giản và lành mạnh. Chúng tôi trò chuyện từ ẩm thực đến vấn đề thực phẩm biến đổi gen, tiếp đó là trò chuyện từ ngôi nhà cũ mà Ivan đã vẽ đến kỳ vọng của ông đối với Đài Loan. Ông nhận thấy người Đài Loan nên quan tâm đến hệ sinh thái nhiều hơn, trân trọng việc bảo tồn những ngôi nhà cổ truyền thống. Gia đình này có cuộc sống rất đơn giản, họ trò chuyện với nhau bằng tiếng Hoa, tiếng Anh và tiếng Nga, xen lẫn vào nhau, đề tài trò chuyện rất rộng, cái gì cũng am hiểu, yêu cầu về điều kiện vật chất không cao nhưng về mặt tinh thần thì luôn đầy đủ. Ivan có rất nhiều sở thích, mẹ ông là đầu bếp, ông cũng học nấu ăn và nấu rất ngon, ông cũng đi nhặt gỗ lũa, làm hàng thủ công rất dễ thương. Trò chuyện vui vẻ, Ivan lấy ra chai rượu hoa do ông tự ủ, nâng ly nhâm nhi. Tâm trạng vui vẻ, ông ngâm nga vài câu, giọng ông sáng và khỏe, chắc chắn cũng sẽ hát rất hay.

Ông là một người đa tài đa năng, gặp Lin Xiao Juan, cuộc sống của ông đã có một bước ngoặt lớn và̀ ông chọn định cư tại Đài Loan. Sau khi Ukraine độc lập, Ivan vẫn làm việc tại Moscow, nhưng bị xem là người nước ngoài, lương ít hơn, chi phí sinh hoạt tăng, thêm vào đó kinh tế suy thoái, người Ukraine phân tán đi làm việc tại các nơi ở châu Âu là tình hình rất thường gặp, vì vậy ông đã chọn định cư tại Đài Loan, Lin Xiao Juan giải thích. Ivan ở bên cạnh bổ sung thêm một câu: “Freedom”.

Ở Đài Loan 23 năm rồi, Đài Loan đã trở thành quê hương thứ 2 của ông, ông đã được cấp chứng minh nhân dân, trở thành người Đài Loan thực thụ. Sự tiến bộ trong mọi mặt của Đài Loan ông đều nhìn thấy, không khí tự do là ranh giới mà Đài Loan không thể trao đổi.

“Uống thêm một ly nữa nhé?́”, Ivan lại mời chúng tôi nâng ly, hương thơm của rượu hoa thật quyến rũ, uống một hớp vào miệng cảm giác thật tinh khiết, dịu dàng, ly rượu này chúc cho “Tự do” của Đài Loan thôi nào!